– Πολλὰ ἔχει γνωρίσει ὁ ἄνθρωπος
καὶ πολλὰ ἀπ' τὰ οὐράνια ἔχει ὀνοματίσει,
ἀπὸ τότε ποὺ εἴμαστε ἕνας διάλογος
καὶ μποροῦμε ν' ἀκοῦμε ὁ ἕνας τὸν ἄλλον. (Χαίλντερλιν)
Ἡ ποίηση ὀνοματίζει· δὲν δίνει ὄνομα σὲ κάτι προϋπάρχον· ἀλλὰ ὀνοματίζοντάς το τὸ καθιστᾶ ὑπάρχον. «Ὀρφέως δὲ ὃς καὶ τὰ ὀνόματα αὐτῶν (τῶν Θεῶν) πρῶτος ἐξηῦρεν...» λέγει μιὰ ἀρχαία μαρτυρία. Ξεκινώντας ὁ Χάϊντεγκερ ἀπ' αὐτοὺς τοὺς στίχους τοῦ Χαίλντερλιν, λέγει τοῦτο τὸ σημαντικό: «Ποίηση εἶναι ἡ λεκτικὴ καθίδρυση τοῦ Ὄντος».
Ὁ ποιητὴς λέγει πὼς εἴμαστε ἕνας διάλογος. Ὁ διάλογος εἶναι συστατικὸ στοιχεῖο τοῦ ἀνθρώπου. Καὶ ὁ φιλόσοφος συμπεραίνει: «Τὸ εἶναι τοῦ ἀνθρώπου θεμελιώνεται στὴ γλῶσσα».
Δὲν εἴμαστε αἰωνίως ἕνας διάλογος, ἀλλὰ ἀπὸ ἕνα χρονικὸ σημεῖο καὶ πέρα. Ὁ ποιητὴς λέγει «ἀπὸ τότε ποὺ εἴμαστε ἕνας διάλογος». Χωρὶς ὅμως αὐτὸ νὰ σημαίνη πὼς πρὶν ἀπὸ τὸ σημεῖο ὑπῆρχε ὁ χρόνος. Ὁ χρόνος συγγενᾶται μὲ τὸν ἄνθρωπο, μὲ τὴν ἔναρξη τῆς διάνοιξης τοῦ Ὄντος. Καὶ ἀφοῦ αὐτὸ εἶναι ἔργο τῆς ποιήσεως, ἡ ποίηση προσδιορίζει καὶ τὸ ἱστορικὸ πεπρωμένο τοῦ ἀνθρώπου. «Ποίηση εἶναι –λέγει ὁ Χάϊντεγκερ– ἡ ἀρχέγονη γλῶσσα ἑνὸς ἱστορικοῦ λαοῦ». Καὶ καθὼς ἡ ποίηση φέρει τὸν ἄνθρωπο στὴ ἐγγύτητα τοῦ Ὄντος, ἡ ἱστορικὴ ἀπομάκρυνση ἀπὸ τὴν ποίηση ἰσοδυναμεῖ μὲ ἱστορικὴ ἀπομάκρυνση ἀπὸ τὸ Ὄν, δηλαδὴ ἀπὸ τὴν πηγὴ τοῦ ἀνθρώπου. Συνεπῶς, τὸ ἐνδιαφέρον τῆς φιλοσοφίας γιὰ τὴν ἐπαναφορὰ τοῦ ἀνθρώπου στὴν ἐγγύτητα τοῦ Ὄντος δὲν εἶναι ἐπιστημολογικό. Ἡ φιλοσοφία δὲν ἀγωνίζεται γιὰ τὴν ἀποκάλυψη τοῦ Ὄντος «θεωρίης ἕνεκεν», ἀλλὰ γιὰ τὴν ὀντολογικὴ ἀποκατάσταση τοῦ ἀνθρώπου. Ἀκριβῶς αὐτὸ ἐπιδιώκει καὶ ἡ οὐσιαστικὴ ποίηση. Γι' αὐτὸ ὁ Χάϊντεγκερ καὶ ὁ Χαίλντερλιν λένε τὰ ἴδια λόγια καὶ ἐννοοῦν τὸ αὐτὸ πρᾶγμα, ὅταν μιλοῦν γιὰ τὸ σκοτείνιασμα τοῦ κόσμου καὶ τὴ φυγὴ τῶν Θεῶν.
Χρῆστος Μαλεβίτσης / Ἡ τραγωδία τῆς ἱστορίας
