Γεώργιος Εργείλαος Τσιπάς
Η Μετάλλαξη των Όπλων: Από την Εξουσία των Συμβάσεων στην Ελευθερία του Εμείς
Ο σύγχρονος άνθρωπος έμαθε να ζει μέσα σε ένα κατασκευασμένο ψέμα.
Δεν πρόκειται για απλή πλάνη, αλλά για ένα οργανωμένο σύστημα ψευδαισθήσεων που λειτουργεί ως κοινωνική σύμβαση.
Αυτές οι συμβάσεις καθορίζουν τι θεωρείται φυσιολογικό, τι είναι αποδεκτό, ποιο είναι το νόημα της «ελευθερίας».
Οι κυρίαρχοι μηχανισμοί –πολιτικοί, οικονομικοί, επικοινωνιακοί– δεν χρειάζεται πια να επιβάλλονται με τη βία.
Αρκεί να ορίζουν την πραγματικότητα.
Το ψέμα γίνεται νόμος, και ο νόμος παράγει τη νομιμότητα του ψεύδους.
Η εξουσία έχει μεταβληθεί από εξωτερική δύναμη σε εσωτερική συνήθεια.
Έτσι ο άνθρωπος ζει σε μια ψευδή αίσθηση ελευθερίας, ενώ στην ουσία κινείται μέσα σε ένα δίκτυο αόρατων περιορισμών.
2. Η αισθητική της εξουσίας
Η ιστορία, όσο κι αν αλλάζει μορφές, διατηρεί ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο.
Κάθε εποχή επινοεί τη δική της «αισθητική της εξουσίας» – μια τεχνική πειθούς που διεισδύει στην τέχνη, στην παιδεία, στην επικοινωνία. Όπως στα εικαστικά ρεύματα αλλάζουν οι μορφές αλλά όχι οι αρχές της σύνθεσης,
έτσι και στην πολιτική σκηνή μεταμορφώνεται ο τύραννος, αλλά όχι ο μηχανισμός του.
Η δύναμη της εξουσίας βρίσκεται πια στο να καθιστά το αφύσικο φυσικό, να μετατρέπει τη χειραγώγηση σε πολιτισμό και τη συμμόρφωση σε φαινομενική αρετή.
3. Η ψευδαίσθηση των υλικών όπλων
Η ελευθερία, στην εποχή της υπερτεχνολογίας και της υπερπληροφόρησης, δεν μπορεί να επιτευχθεί με όπλα υλικά.
Τα όπλα αυτά, όσο αναγκαία κι αν μοιάζουν σε περιόδους αντίστασης, γεννούν μια αυταπάτη ισχύος.
Δημιουργούν την ψευδή εντύπωση ότι η ελευθερία είναι κάτι που μπορεί να κατακτηθεί εξωτερικά. Στην πραγματικότητα, κάθε πράξη βίας αναπαράγει τον κύκλο της εξάρτησης.
Η απελευθέρωση που στηρίζεται στη βία καταλήγει να γεννά νέες μορφές τυραννίας,
διότι αλλάζει ο δυνάστης, όχι η νοοτροπία που τον καθιστά αναγκαίο.
4. Ο Θεός ως Φύση και η μετάλλαξη των όπλων
Η πορεία προς την αληθινή ελευθερία αρχίζει μόνο όταν ο άνθρωπος αναγνωρίσει την παρουσία του Θείου μέσα του.
Όχι ενός Θεού που κατοικεί στους ουρανούς ή στις δομές της εξουσίας, αλλά ενός Θεού που παρίσταται ως Φύση.
Η Φύση είναι η θεία γλώσσα που δεν ψεύδεται,
η αυθεντική μορφή του όντος πριν από κάθε διαστρέβλωση.
Εδώ συντελείται η μετάλλαξη των όπλων:
από την ύλη στο πνεύμα,
από την ισχύ στη συνείδηση,
από την εξουσία στην αυτογνωσία.
Η φράση «Δεν ήλθα για να καταργήσω, αλλά να συμπληρώσω» αποκτά εδώ υπαρξιακό βάθος.
Η αλήθεια δεν καταργεί τις ανθρώπινες δομές· τις συμπληρώνει, επαναφέροντάς τες στο φυσικό μέτρο.
5. Η αμφισβήτηση των συμβάσεων ως συλλογική πράξη
Η αποδέσμευση από τις επιβεβλημένες συμβάσεις δεν είναι ατομικό κατόρθωμα, αλλά συλλογική διαδικασία.
Μόνο το "Κοινόν", δηλαδή η ενσυνείδητη θέληση των ανθρώπων να θέτουν τα προβλήματα στο σύνολο στο οποίο ανήκουν , να συζητιούνται από όλους, και η λύση που θα παραχθεί αποδεκτή από όλους να τίθεται σε εφαρμογή , μπορεί να θέσει υπό αμφισβήτηση τα συστήματα που την καταπιέζουν.
Η ελευθερία του ενός δεν αρκεί· χρειάζεται η συνείδηση και η συγκρότηση του "Εμείς".
(Θυμίζω ότι αυτή η θεμελιώδης αρχή, ήταν αίτημα και του Μακρυγιάννη για να οδηγηθεί ο ιστορικός μας λαός στην ελευθερία. Και φέρνω σαν παράδειγμα τον ήρωα του 21, διότι δεν γνώριζε γράμματα, αλλά κατανόησε βαθύτατα τον τρόπο για την Ελευθερία)
Η Φύση, όταν εκφράζεται μέσα από το "Κοινόν", λειτουργεί ως δύναμη αποκατάστασης και του "μέτρου".
Και είναι το "κοινόν" η συγκρότηση του Δικαίου. (ΠΑΝ ΔΕ ΤΟ ΚΟΙΝΟΝ , ΣΥΝΕΣΤΗΚΕΝ ΔΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ)
Ο άνθρωπος καλείται να ξαναθυμηθεί ότι είναι φορέας ευθύνης, όχι μόνο προς τον εαυτό του, αλλά προς το σύνολο της ζωής.
6. Το δίλημμα του ανθρώπινου ζώου
Ο άνθρωπος φέρει μέσα του την ζούγκλα των ορμών. Από τη στιγμή που συνειδητοποιεί αυτή την εσωτερική του φύση, βρίσκεται μπροστά σε ένα θεμελιώδες δίλημμα:
θα δαμάσει τις ορμές του και θα αναβαθμιστεί στο επίπεδο του Εμείς,
ή θα υποταχθεί σε αυτές, τυραννώντας τους άλλους και τον εαυτό του;
Η ελευθερία χωρίς εσωτερική πειθαρχία οδηγεί στην αυθαιρεσία·
η πειθαρχία χωρίς ελευθερία οδηγεί στην υποταγή.
Η αληθινή απελευθέρωση συνίσταται στην ισορροπία αυτών των δύο – στο "μέτρο", που είναι η ουσία της ηθικής.
7. Η γνώση ως αρχή, όχι ως τέλος
«ἓν οἶδα ὅτι οὐδὲν οἶδα» — η σωκρατική διατύπωση επανέρχεται σήμερα με νέα σημασία. Δεν εκφράζει απλώς ταπεινοφροσύνη, αλλά τη συνειδητοποίηση ότι η γνώση είναι διαδικασία, όχι κτήμα. Η εποχή της πληροφορίας δεν μας έκανε σοφότερους· απλώς αύξησε την ταχύτητα της άγνοιάς μας.
Η αληθινή γνώση είναι εκείνη που οδηγεί σε διαρκή αυτοσυγκρότηση. Να βλέπουμε τον εαυτό μας όχι ως στατικό ον, αλλά ως ον εν εξελίξει, που μεταμορφώνεται μέσω της συνείδησης.
8. Η συγκρότηση του Εμείς
Η νέα πορεία προς την ελευθερία απαιτεί πνευματικά όπλα: τη γνώση, την κρίση, την ενότητα και την αλήθεια.
Το πρώτο βήμα είναι η συγκρότηση του Εμείς — ενός συλλογικού υποκειμένου που δεν βασίζεται στην ομοιομορφία, αλλά στην κοινή επίγνωση ότι δι αυτού εκφράζεται η αρμονία στη φύση , το κοσμικό Δίκαιον, το δίκαιο το δικό σου, το δκό μου , το Δίκαιον όλων.
Η ελευθερία δεν είναι προνόμιο· είναι σχέση.
Και η σχέση αυτή πραγματώνεται μόνο όταν αναγνωρίσουμε ότι το εγώ ανήκει στο Εμείς, όπως το κύμα ανήκει στη θάλασσα.
9. Επίλογος – Το πρώτο βήμα
Αν κάτι γνωρίζουμε, είναι ότι βρισκόμαστε στην Αρχή.
Δέκτες μηνυμάτων , θεατές μιας εποχής που αλλάζει,
φέρουμε την ευθύνη να δούμε τον εαυτό μας ως πνευματικό έργο εν εξελίξει.
Η Φύση μάς καλεί σε εγρήγορση.
Η ελευθερία δεν θα δοθεί, θα καλλιεργηθεί.
Και το πρώτο βήμα είναι να στραφούμε μέσα μας,
να αναγνωρίσουμε τη θεία παρουσία που μας συνέχει,
και να πορευθούμε από το Εγώ στο Εμείς —
όχι ως σύνθημα, απ τις εργασιακές συνθήκες στις προσωπικές σχέσεις, αλλά ως οντολογική επιλογή.
