Δημήτρης Πατέλης: Νίκος Μπελογιάννης: «Το ξένο κεφάλαιο στην Ελλάδα». Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», 1998

 

Δημήτρης Πατέλης

7 ώρ.

 

 · 

Νίκος Μπελογιάννης: «Το ξένο κεφάλαιο στην Ελλάδα». Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», 1998: "Η πολιτική ζωή της χώρας μας μέσα στα 120 χρόνια της ελεύθερης ύπαρξής της επηρεάστηκε σημαντικά από τις θελήσεις και τα συμφέροντα των ξένων κεφαλαιούχων και των χωρών τους. Και τα συμφέροντα αυτά ήταν πάντοτε αντίθετα με τα συμφέροντα της Ελλάδας και του λαού της. Παρ' όλα αυτά όμως, οι ελληνικές κυβερνητικές κλίκες, όταν έφταναν στο σταυροδρόμι που οδηγούσε ή στην υπεράσπιση της ανεξαρτησίας της πατρίδας τους ή στην υποταγή στις επιθυμίες και στους εκβιασμούς των ξένων, προτίμησαν πάντοτε, σχεδόν χωρίς εξαίρεση, το δεύτερο δρόμο" (σελ. 363). "Τονίζω ιδιαίτερα τα εξωτερικά δάνεια γιατί η μορφή τούτη του ξένου κεφαλαίου, στάθηκε η μεγαλύτερη σε ποσότητα και η καταστρεπτικότερη... Και κοντά σε αυτό είναι πιο στενά και φανερά δεμένη με την πολιτική μας ιστορία, τα δημόσια οικονομικά και γενικότερα με την κοινωνική μας ζωή... Τα πρώτα - τα δημόσια δάνεια - μοιάζουν με την παγωνιά που μαραίνει κάθε χλωρό κλαρί. Το δεύτερο - το ιδιωτικό ξένο κεφάλαιο - μοιάζει με το κρυφό σαράκι που σακατεύει ακόμα και γίγαντες. Εκτός από αυτά, το δημόσιο δάνειο είναι που προετοίμασε το δρόμο και στον άλλον σύντροφό του" (σελ. 27). "Υστερα από το 1898, με το έμπα του καινούριου αιώνα, είχε αρχίσει για την Ελλάδα μια καινούρια περίοδος σχετικής οικονομικής ανάπτυξης. Μια μικρή βιομηχανία, η ναυτιλία, τα δολάρια που αρχίσανε να στέλνουν οι ξενιτεμένοι Έλληνες και κυρίως τα μεγάλα κεφάλαια, που συγκέντρωσαν με τις ληστρικές τοκογλυφικές τους επιχειρήσεις οι τράπεζες, όλα τούτα τα στοιχεία θα μπορούσαν να γίνουν η βάση για μια ολόπλευρη ανάπτυξη των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας και της εθνικής μας οικονομίας προς όφελος του λαού και της Ελλάδας. Λέμε όμως "μπορούσανε" γιατί πάνω από το λαό στεκόταν ο ΔΟΕ των ξένων τοκογλύφων και των ντόπιων αστοτσιφλικάδων, που έστυβε πια και ξεζούμιζε μόνιμα και συστηματικά τη χώρα καταδικάζοντάς τη να μαραζώνει" (σελ. 154).

Παραθέτω τον πρόλογο από τις Εκδόσεις «Σύγχρονη Εποχή», 1998: "Δεν είναι ευρύτερα γνωστή η επιστημονική ενασχόληση του Νίκου Μπελογιάννη με τα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας, της οικονομίας και της λειτουργίας του πολιτικού συστήματος. Το κενό ήρθε να καλύψει η έκδοση της μελέτης του, το 1998, από τη «Σύγχρονη Εποχή»: «Το ξένο κεφάλαιο στην Ελλάδα» που είναι αφιερωμένη στα 80χρονα του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδας. Η έκδοση του βιβλίου του Νίκου Μπελογιάννη δεν αποτελεί απλώς φόρο τιμής στο συγγραφέα αλλά και εκπλήρωση ενός χρέους προς αυτή την ηγετική κομμουνιστική μορφή που αναδείχθηκε από τα σπλάχνα του ΚΚΕ. Μετά από μισό αιώνα εκπληρώθηκε η επιθυμία του ίδιου του Νίκου Μπελογιάννη. Από το κελί του μελλοθανάτου στις 12/3/1952, γράφει: «Η ανάπαυλα του 1945 μου έδωσε τη δυνατότητα να συνεχίσω διάφορες μελέτες μου και να τελειώσω και δύο βιβλία μου: «Η οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας» και «Η ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας», που όμως είναι και τα δύο ανέκδοτα, γιατί οι νέοι διωγμοί εμπόδισαν την έκδοσή τους». Οι διώξεις, η συμμετοχή του στην Αντίσταση, στο Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας, οι φυλακίσεις και τελικά η εκτέλεσή του, δεν του έδωσαν τη δυνατότητα να αναδείξει όλες τις διανοητικές επιστημονικές ικανότητες που διέθετε. Ο Νίκος Μπελογιάννης αγωνίστηκε και υπερασπίστηκε τη μαρξιστικο-λενινιστική θεωρία και ιδεολογία. Στην απολογία του δήλωσε: «Εμείς πιστεύουμε στην πιο σωστή θεωρία που διανοήθηκαν τα πιο προοδευτικά μυαλά της ανθρωπότητας. Και η προσπάθειά μας, ο αγώνας μας είναι να γίνει η θεωρία αυτή πραγματικότητα για τηνΕλλάδα και τον κόσμο ολόκληρο». Τον καιρό που γραφόταν το βιβλίο, η Ελλάδα μόλις είχε βγει από τον πόλεμο με μεγάλες καταστροφές και θύματα. Η Αγγλία είχε επέμβει στρατιωτικά. Το ΚΚΕ στο 7ο Συνέδριο είχε προβάλει πρόγραμμα ανόρθωσης και κοινωνικο-οικονομικής ανάπτυξης ως πρόγραμμα της Λαϊκής Δημοκρατίας. Όμως για να αποτραπεί η εξέλιξη προς αυτή την κατεύθυνση, έγινε η ιμπεριαλιστική επέμβαση της Αγγλίας και των ΗΠΑ. Ο Νίκος Μπελογιάννης μελέτησε τα νεοελληνικά προβλήματα έχοντας αφομοιώσει βαθιά τη μαρξιστική λενινιστική θεωρία. Με επιστημονική γλαφυρή γλώσσα, με αυστηρές εκτιμήσεις και τεκμηριωμένα επιχειρήματα, αποκάλυψε το ρόλο του ξένου κεφαλαίου, τη διαπλοκή του με το ντόπιο κεφάλαιο και τις αρνητικές επιπτώσεις για το λαό. «Η πολιτική ζωή της χώρας μας», σημειώνει στο βιβλίο του, «επηρεάστηκε σημαντικά από τις θελήσεις και, τα συμφέροντα αυτά ήταν πάντοτε αντίθετα με τα συμφέροντα της Ελλάδας και του λαού της». Ιδιαίτερη έμφαση δίνει ο Ν. Μπελογιάννης στο ρόλο και τις επιπτώσεις του εξωτερικού δανεισμού, ως μορφή απομύζησης παραγομένου από τον εργαζόμενο ελληνικό λαό πλούτου, από το ξένο κεφάλαιο. Την ανάλυσήτου την αναπτύσσει ιστορικά ξεκινώντας από τα πρώτα λεγόμενα δάνεια ανεξαρτησίας, φτάνοντας μέχρι το δανεισμό του 1940. Περιγράφει τους σκοπούς των δανειστών, τους ληστρικούς όρους με σκοπό την αποκόμιση κερδών και δίπλα σε αυτά την οικονομική και πολιτική εξάρτηση. Υπογραμμίζει ότι τα λεγόμενα δάνεια ανεξαρτησίας, τάφαγαν σχεδόν στο σύνολό τους οι ξένοι τοκογλύφοι και οι ντόπιοι αστικο-κοτζαμπάσηδες. Από το λεγόμενο δάνειο του Οθωνα του 1833 για την Ελλάδα δε διατέθηκε ούτε ένα μονόλεπτο. Στο βιβλίο υπάρχει αναφορά και στον εσωτερικό δανεισμό και στο ρόλο της Εθνοτράπεζας. Στο μεταίχμιο του 19ου και 20ού αιώνα, ο καπιταλισμός του ελεύθερου συναγωνισμού περνά στο μονοπωλιακό στάδιο του καπιταλισμού, στον ιμπεριαλισμό. Η εξαγωγή κεφαλαίων παίζει πια τον πρώτο ρόλο σε σχέση με την εξαγωγή εμπορευμάτων. Στην Ελλάδα η διείσδυση του ξένου κεφαλαίου συνεχίστηκε και με τη μορφή των δανείων, ένα από τα οποία ονομάστηκε δάνειο «σιδηροδρόμων». Ακολούθησε το λεγόμενο δάνειο «μονοπωλίων» όπου οι ξένοι δανειστές επέβαλαν όρους ώστε να έχουν τις εισπράξεις των «μονοπωλίων» και το φόρο του καπνού. Η εξυπηρέτηση των ξένων δανείων δημιούργησε αφόρητη οικονομική κατάσταση και έτσι φτάσαμε στις 9Δεκέμβρη του 1893 όπου η χώρα βρέθηκε σε αδυναμία να πληρώνει τους δανειστές και ο Τρικούπης δήλωσε στη Βουλή: «Δυστυχώς επτωχεύσαμεν». Ο Νίκος Μπελογιάννης σημειώνει ότι μετά την τραγωδία του 1897 και τη Συνθήκη που υπογράφτηκε «....τακυριαρχικά δικαιώματα της χώρας μας περιορίστηκαν, γιατί η Συνθήκη τούτη μας χάρισε τον έλεγχο των ξένων στα οικονομικά μας, τον περίφημο ΔΟΕ*. Βάλανε τους Τούρκους να ζητάνε 100.000.000 φράγκα αποζημίωση γιατί διαφορετικά δε θα έφευγαν από τη Θεσσαλία (σελ. 148). Και επειδή η Ελλάδα δεν είχε οικονομικά να πληρώσει τα 100 εκατομμύρια φράγκα στην Τουρκία, οι μεγάλες δυνάμεις της πρόσφεραν δάνειο υπό τον όροότι η ελληνική κυβέρνηση θα δεχθεί τον ΔΟΕ, και τον δέχθηκε!». Ο ιμπεριαλιστικός αυτός θεσμός είχε χρησιμοποιηθεί και σε άλλες εξαρτημένες χώρες και οικονομικά καθυστερημένες πχ. στην Τυνησία, Αίγυπτο, Σερβία, Βουλγαρία και Τουρκία. Το 1922 επέρχεται η Μικρασιατική καταστροφή, ως η μοιραία συνέπεια της συμμετοχής της άρχουσας τάξης της χώρας μας στους ιμπεριαλιστικούς σχεδιασμούς. Ο Νίκος Μπελογιάννης γράφει: «Η Μεγάλη Ιδέα θάφτηκε στις απέραντες ερημιές και στα φαράγγια της Μικράς Ασίας, εκεί όπου έμειναν άθαφτα και άκλαφτα εκατοντάδες χιλιάδες κορμιά δυστυχισμένων παιδιών του λαού, που πολέμησαν τόσα χρόνια και πότισαν με τοαίμα τους τα αμέτρητα εκατομμύρια που κέρδισαν από τον πόλεμο οι Ελληνες αστοτσιφλικάδες» (σελ. 184).Ακολούθησαν τα επόμενα εξωτερικά δάνεια, όπως τα προσφυγικά, που συνάπτονταν μετά από έγκριση του ΔΟΕ έναντι εγγυήσεων είσπραξης εσόδων. Ο συγγραφέας εκτεταμένα περιγράφει τους οικονομικούς μηχανισμούς, τον έλεγχο, τις μηχανορραφίες των ξένων δανειστών με σκοπό να αποκομίσουν μεγαλύτερα κέρδη από τα δάνεια που χορήγησαν στα χρόνια 1924-1940. Η πολιτική της άρχουσας τάξης οδήγησε στην τέταρτη μεγάλη οικονομική χρεοκοπία το 1932. Η μεγάλη οικονομική κρίση 1929-1933 έπληξε βαθιά την ελληνική οικονομία και ιδιαίτερα τους εργαζόμενους. Επακολούθησε η δικτατορία της 4ης Αυγούστου το 1936 και ο Μεταξάς ξεκίνησε στο εξωτερικό για νέα εξωτερικά δάνεια. Ο Νίκος Μπελογιάννης σημειώνει: «Ηρθε ο πόλεμος του 1939 και οι ομολογιούχοι εξακολουθούσαν να εισπράττουν το 40%. Με τελική συμφωνία που υπέγραψε η κυβέρνηση του Μεταξά το Γενάρη του 1940, οιομολογιούχοι θα έπαιρναν από εδώ και πέρα 43%... Το καταπληκτικότερο όμως είναι ότι αυτό το 43% εξακολουθούσαν οι ομολογιούχοι να το παίρνουν ακόμα και κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου»(σελ. 255-256). Στο βιβλίο ο αναγνώστης θα βρει εκτίμηση για τα ποσά που δανειστήκαμε, τί πληρώσαμε για τοκοχρεολύσια και πόσα άλλα χρωστούσαμε ακόμη. Συνολικά η αστική πολιτική έφερε τα οικονομικά του κράτους μέσα σε 110χρόνια σε 4 μεγάλες πτωχεύσεις. Η πρώτη το 1827, η δεύτερη το 1843, η τρίτη το 1893 και η τέταρτη το 1932. Οι πτωχεύσεις δικαιολογούνταν πάντα με το επιχείρημα της «ψωροκώσταινας». Ο Νίκος Μπελογιάννης σημειώνει ειρωνικά μεταξύ άλλων για το μύθο της φτωχής Ελλάδας: «Από δεκάδες τώρα χρόνια αυτοί που κυβέρνησαν την Ελλάδα, προσπάθησαν να κάνουν όλο τον κόσμο να πιστέψει στο μύθο πως η χώρα μας είναι φτωχιά και άγονη, έχει τάχα πολλά βουνά και λίγους κάμπους» (σελ. 297). Ο Νίκος Μπελογιάννης αναφέρεται και στο διεθνές και βαλκανικό πλαίσιο. Γράφει, ότι «οι μεγάλες αντιθέσεις και ανταγωνισμοί που γεννήθηκαν ανάμεσα στις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις, συγκεντρώθηκαν και εκδηλώθηκαν και στα Βαλκάνια με σκοπό την οικονομική και πολιτική κυριαρχία πάνω στην τόσο πλούσια και στρατηγικά τόσο σπουδαία χερσόνησο» (σελ. 361). Ο χώρος αυτός των Βαλκανίων που αποκαλείται «μπαρουταποθήκη» γίνεται και σήμερα πεδίο σκληρών ανταγωνισμών των ΗΠΑ, Γερμανίας, Γαλλίας και υποδεέστερων χωρών όπως η Ελλάδα, για σφαίρες επιρροής και αγορές, τους οποίους πληρώνουν οι λαοί με το αίμα τους. Από τον καιρό που γράφτηκε το βιβλίο άλλαξαν πολλά πράγματα στην ελληνική οικονομία και κοινωνία. Η Ελλάδα βρίσκεται σε ενδιάμεση και εξαρτημένη θέση στο παγκόσμιο ιμπεριαλιστικό σύστημα. Η χρηματιστική ολιγαρχία διατηρεί στενούς δεσμούς και με τα τρία ιμπεριαλιστικά κέντρα. Η άρχουσα τάξη της χώρας μας μέσαστα πλαίσια της ΕΕ μετέχει ενεργά κυρίως στη διείσδυση στα Βαλκάνια, συμμετέχει στις πολεμικές επιδρομές του ΝΑΤΟ. Το διεθνές μονοπωλιακό κεφάλαιο ελέγχει βασικούς τομείς της οικονομίας της χώρας μας. Το ελληνικό κεφάλαιο διαπλέκεται όλο και περισσότερο με τα συμφέροντα του διεθνούς μονοπωλιακού κεφαλαίου. Η αδηφαγία του κεφαλαίου, ξένου και ντόπιου, δεν άλλαξε. Δεν άλλαξε και η ληστρική ουσία του ιμπεριαλισμού. Ο Νίκος Μπελογιάννης μας άφησε μια πολύτιμη κομμουνιστική παρακαταθήκη. Να μελετάμε βαθιά και να αφομοιώνουμε τη μαρξιστική διαλεκτική μέθοδο και αντίληψη. Αυτό θα μας βοηθήσει να εμβαθύνουμε στην έρευνα και μελέτη των σύγχρονων οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων της χώρας μας. Η μελέτη αυτή είναι όπλο στον αγώνα για το σοσιαλισμό για τον οποίο πάλευε και έδωσε τη ζωή του ο Νίκος Μπελογιάννης".

Όλες οι αντιδράσεις:

1Costas Tsiantis